واجبات و مستحبات نماز و بعضی از مبطلات نماز

 

نماز از عبادت‌های مسلمانان و از ارکان مهم دین اسلام است.

نمازهایی که بر هر مسلمان، در هر شبانه‌روز، واجب است عبارت‌اند از: نماز صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا. البته غیر از این نمازها، نمازهای واجب دیگری هم وجود دارند.

عده‌ای از عارفان بر این باورند که تمام موجودات نیز متناسب با وضع خود در حال حمد و تسبیح خداوند هستند و به آیاتی از قرآن نظیر «و گیاه و درخت سجده می‌کنند»

(وَالنَّجْمُ وَالشجَرُ یَسجُدَانِ)، استناد می‌ورزند.

 واجبات و مستحبات نماز

واجبات نماز یعنی کارهایی که باید در نماز انجام شود. واجبات نماز ۱۱ مورد هستند که این واجبات به دو نوع رکن و غیر رکن تقسیم می شوند. واجباتی که رکن هستند، کم یا زیاد کردن آنها چه به عمد و چه سهوا نماز را باطل می کند. واجبات رکن در نماز ۵ مورد بوده و شامل: نیّت، تکبیرة الإحرام، قیام (قیام در هنگام تکبیرة الاحرام و قیام متصل به رکوع)، رکوع و سجود می باشد. واجبات نماز از این قرارند:

• نیت: به معنی قصد قلبی است و نیازی نیست به زبان آورده شود؛ بلکه به این معنی است که نمازگزار با هوشیاری و قصد نماز را می خواند. لازم به ذکر است که نیت در نماز بسیار مهم است و اگر مثلا کسی نماز را برای غیر خدا بخواند مانند این است که اصلا نماز نخوانده است؛ در عبادت‌های دیگر شاید اینقدر سخت‌گیری در مورد نیت نباشد.

• تکبیرة الاحرام: یعنی گفتن الله اکبر در اول نماز؛ و در این هنگام معمولاً دست‌ها را تا مقابل گوشها بالا می‌برند.

• قیام: به معنی ایستادن است؛ کسی که نمی‌تواند بایستد، می‌تواند نشسته و یا خوابیده نماز بخواند.

• قرائت: در ابتدای رکعت، خواندن سوره فاتحه واجب است. در دو رکعت اول نمازهای ظهر، عصر، مغرب و عشا همچنین واجب است که سورهٔ دیگری پس از فاتحه خوانده شود.

• رکوع: به معنی خم شدن نمازگزار است، تا این که دستها به زانو برسند. مسلمانان معمولاً در هنگام رکوع اذکاری را می‌گویند مانند سبحان الله یا سبحان ربی العظیم وبحمده

• سجده: در این زمان، نمازگزار پیشانی، کف دست‌ها و سر انگشتان پاها را بر زمین می گذارد؛ در زمان سجده نیز اذکاری چون سبحان الله یا سبحان ربی الأعلی وبحمده گفته می‌شود.

• ذکرهای سجده و رکوع

• تشهد: به معنی گواهی دادن بر یکتا بودن خدا و پیامبری محمد است. این کار در رکعت‌های زوج و در رکعت پایانی، بعد از سجده انجام می‌شود. البته اشتباه نشود: در رکعت آخر نمازهای دورکعتی و چهاررکعتی، فقط یک تشهد خوانده می‌شود.

• سلام: یعنی درود فرستادن بر پیامبر و خانواده‌اش و بر خود و بر سایر بندگان شایستهٔ خدا، در پایان نماز.

• ترتیب: یعنی این که که کارهای نماز به ترتیب خودش انجام شود و مثلا سلام نماز در ابتدای نماز گفته نشود.

• موالات: یعنی پی‌درپی‌بودن اجزای نماز؛ بین کارهای نماز نباید خیلی فاصله شود (معمولا حداکثر چند ثانیه).

    بعضی از مستحبات نماز
 

• بعد از رکوع، مستحب است نمازگزار بگوید: «سمع الله لمن حمده» و «الله اکبر»

• بعد از سجده، مستحب است نمازگزار بگوید:                                         «استغفرالله ربی و اتوب الیه» و «الله اکبر»

• در هنگام برخاستن از زمین، مستحب است نمازگزار بگوید:                             «بحول الله و قوته اقوم و اقعد»
• در حال قیام نگاه کردن به محل سجده مستحب است.
• در هنگام رکوع ،نگاه کردن به لای دو پایمان مستحب است.
• نگاه کردن به کف دو دست در هنگام قنوت مستحب است.جدا از این که کف دست بهتر است رو به آسمان باشد.
• بهتر است در هنگام رفتن به سجده از رکوع با دست بر زمین فرود بیاید.
• بهتر است در هنگام قیام دستها را روى رانها مقابل زانو قرار دهیم.
• در هنگام سجده قرار دادن دست ها در کنار گوش و به موازات گوش یا صورت مستحب است.
• دست ها در هنگام سجده کمی باز باشند یعنی آرنج ها از پا ها کمی فاصله بگیرند.
• در هنگام تشهد و سلام پای راست بر روی پای چپ و جدا از زیر بدن باشد مستحب است.
• در هنگام تشهد و سلام چمانمان به پایمان باشد ،مستحب است.
• مستحب است که نمازگزار نماز های صبح و مغرب و اعشا را با صدای جوهره دار (تقریبا بلند منظور داد زدن نیست)بخواند و نماز ظهر و عصر را با صدای آرام.
• مستحب است که نمازگزار در قرائت رعایت ترتیل را نماید و کلمات را آرام ، شمرده و واضح بخواند.

نکته : ثواب تسبیحات حضرت فاطمه زهرا برابر است با ثواب خواندن هزار رکعت در روز

 

مُبطِلات نماز

برخی از مواردی که نماز را باطل می‌کنند عبارتند از:

• از بین رفتن هرکدام از شرایط نماز و نمازگزار
• باطل شدن وضو
• سخن گفتن با دیگران
• خندیدن و گریه کردن (گریه برای امور دنیا؛ اما گریه از ترس و خوف خداوند پسندیده نیز هست)
• خوردن و نوشیدن
• انحراف از جهت قبله
• کم یا زیاد کردن ارکان نماز